قتل عام بیش از ۱۰ هزار نفر از مردم آذربایجان توسط تُرکان در اواخر قرن هشتم هجری
سندی بسیار مهم از دو حمله و یورش ویرانگر تُرکان به آذربایجان و غارت و قتل‌عام مردم آذربایجان و ویرانی شهر تبریز در کمتر از یک سال
همراهان گرامی لطفا این جستار را با دقت مطالعه بفرمایید.
✅ وحید بهمن/ این سند ارزشمند تاریخی با قدمتی حدود ۶۲۰ سال بخشی از کتاب "بزم و رزم" به قلم عَزیز بنِ اردشیرِ استرآبادی، [مرگ: بعد از ۸۰۰ هجری قمری] تاریخ نویس نامدار قرن هشتم هجری است. وی این کتاب را به زبان پارسی و در زمان حضور در دربار قاضی بُرهان الدّین احمد [تولد: ۱۳۴۵ میلادی، مرگ: ۱۳۹۸ میلادی] حاکمِ سیواس [شهری در ترکیه امروزی] نوشته است که شامل حوادث تاریخی دوران حکومت قاضی برهان الدین است. لازم بذکر است اردشیر استرآبادی پیش از حضور در سیواس و دربار قاضی برهان الدین، سال‌های زیادی را در تبریز و در دربار سلطان احمد جلایری سپری کرده بود. وی از نزدیکان و معتمدین هر دو حاکم مذکور بود.
https://goo.gl/7ia21D
اردشیر استرآبادی در کتاب بزم و رزم در مورد دو حمله ی سهمگین ترکان در سال‌های ۷۸۷ و ۷۸۸ هجری قمری [حدود ۶۳۰ سال پیش] به آذربایجان و غارت و قتل‌عام مردم آذربایجان توسط ترکان اینچنین نوشته است :
"در ذی الجحه سنه سبع و ثمانین و سبعمائه [۷۸۷ هجری قمری] هلالیه تُختامیش خان [حاکم دشت قابچاق] مقدار ده تومان [یکصد هزار نفر، هر تومان برابر با ده هزار است] لشگر از راه باب‌الابواب [شهر دربند در جمهوری داغستان روسیه کنونی] بر آذربایجان فرستاد و دارالملک تبریز را که رَشک جنت المَاوی [یکی از انواع بهشتی که در قرآن آمده است] بود غارت کردند و مقدار ده هزار آدمی به فنا رسانیدند و اولاد مسلمانان را اسیر کرده به اقصای [دورترین نقاط] ترکستان بردند و از هتک حُرَم [جمع حرمت] و قتل اُمَم [جمع ملت] و فضول و فساد هیچ باقی نگذاشتند و بعد از انقضا آن واقعه در حدود نه ماه از مادر روزگار. فتنه دیگر زاییده شد و طَامه [بلای بسیار سخت و عظیم] کبری و دَاهِیه [مصیبت سخت] عُظمی امیر تیمور با مقدار سی تومان [سیصد هزار] لشگر به همدان رسید و بر تبریز تاختن آورد. سلطان احمد [سلطان احمد جلایری] مُنهَزِم [شکست خورده و گریخته] به بغداد رفت، عَفَارِیت [شیطان] جغتای و تاتار مدت چهل روز در آذربایجان افتادند و بقایای مَسَاکِین [بیچارگان و فقیران] را که مانده بودند به تشدید و تَعنیف بلیغ [ با شدت و خشونت هر چه تمام] فرو گرفتند و مُصَادرات [جمع مصادره، گرفتن مال کسی به زور] شَنیع [زشت] و مُطَالبات [جمع مطالبه] اَلیم [دردناک] نمودند و از فُجور [تبهکاری] و فساد و ظلم و بیداد هر چه بدتر به ظهور رسانیدند و چنان که شرح آن طولی دارد"
از طریق لینک زیر تصویر برگ مذکور از نسخه خطی کتاب بزم و رزم را مشاهده بفرمایید.
https://goo.gl/GTMyij
نسخه‌ی خطی که در این جستار از آن بهره گرفته‌ام کهن‌ترین نسخه‌ی خطی کتاب بزم و رزم میباشد که در ماه رجب سال ۸۰۰ هجری قمری و در زمان حیات اردشیر عزیز استرآبادی توسط خلیل سلطانی در شهر سیواس ترکیه رونویسی شده است و هم اکنون به شماره بایگانی ۳۴۶۵ در کتابخانه آیاصوفیه شهر استانبول نگهداری می شود.
از طریق لینک‌های زیر تصویر برگ نخست و پایانی نسخه‌ی خطی کتاب بزم و رزم را مشاهده بفرمایید.
https://goo.gl/bSYALS
https://goo.gl/KUk2t8
لازم به توضیح می‌دانم تصاویر این نسخه خطی برای اولین بار به فضای پژوهشی کشورمان ارائه می‌گردد.
این کتاب در سال ۱۹۲۸ میلادی به همّت استاد "محمّد فواد کوپریلی زاده" رونویسی و در شهر استانبول چاپ شده است
@Ir_Bahman
درباره این سایت